Chmielnik

Rys historyczny

Początki powstania Chmielnika nie są znane .Na podstawie zachowanych zapisów można przypuszczać, że wieś posiada starą metrykę. Pierwsza wzmianka pochodząca z 1419 roku, mówi o Nicolau Laurinie – plebanie z Chmielnika, który był współzałożycielem bractwa kapłańskiego dla włości rzeszowskiej i tyczyńskiej. Płynie stąd wniosek, że już wtedy Chmielnik był wsią dużą, skoro znajdował się w nim kościół. Wieś rządziła się prawem niemieckim. Od czasów historycznie nam znanych wieś wchodziła w skład tzw. państwa tyczyńskiego. Jako wieś prywatna, Chmielnik należała do Pileckich, Kostków, i Branickich Po rozpadzie dóbr tyczńskich w połowie XIX wieku, tutejszy majątek był w posiadaniu Szymanowskich, a później Wallisów, Branickich i Kłapowskich.

Brannicy byli dobrymi gospodarzami i dbali o swoje włości nawet będąc daleko od nich. Ich zasługą jest m.in., gruntowne uporządkowanie administracji tych dóbr. W czasach Branickich Chmielnik doczekał się nowego kościoła - w miejsce starego drewnianego, zniszczonego podczas najazdu Tatarów 1624 r. wzniesiono go w 1742 r. z inicjatywy proboszcza chmielnickiego, Stanisława Wacławskiego. W 1753 biskup przemyski, Wacław Sierakowski, dokonał konsekracji świątyni, która funkcjonuje do dziś, będąc miejscem szczególnego kultu Matki Bożej Łaskawej. Na przestrzeni lat dokonywano pewnych zmian i remontów w kościele – m.in. dobudowano nowe nawy boczne (1951-58). W pierwszej poł. XVIII obok Kościoła wybudowano murowaną dzwonnicę (dwukondygnacyjną na planie kwadratu, o narożnikach ujętych w pilastry). Do parafii w Chmielniku od początku swego istnienia należała również Błędowa Tyczyńska. Oddzieliła się ona dopiero w 1958 roku.

Wieś rozwijała się bardzo dynamicznie. Nie omijały jej jednak epidemie, klęski, wojny, które tragicznie zaważyły na losach mieszkańców z powodu drewnianej zabudowy, szczególnie dotkliwe w skutkach były pożary. Docierali tu Tatarzy, niszcząc to co stanęło na ich drodze. Najbardziej dotkliwy dla Chmielniczan był najazd z 1624 roku, wtedy to spłonął kościół.

W poł. XIX wieku w Chmielniku oprócz kościoła parafialnego z murowaną dzwonnica był duży folwark plebański (11 budynków drewnianych), drewniana karczma, drewniany młyn wodny, dwór i folwark dworski (1 budynek murowany i 9 drewnianych, a także murowana kapliczka). W 1880 r. była też kasa pożyczkowa gminna. W 1889 r. były już w Chmielniku dwie murowane kapliczki na rozstajach dróg i krzyż przydrożny przy drodze do Malawy.

Po wojnie wieś znacznie się rozbudowała, rozwinęła gospodarczo i kulturowo. W 1973 roku została siedzibą władz nowo utworzonej gminy.

Zabytki

Kościół parafialny p.w. św. Bartłomieja

Obecny kościół wzniesiony został na miejscu starego drewnianego, pochodzącego z XV w., z inicjatywy Stanisława Wacławskiego proboszcza chmielnickiego w 1742 r. Poświęcony został w 1753 r. Jest to kościół barokowy z licznymi późniejszymi dodatkami. Jest on orientowany, murowany z kamienia i cegły, potynkowany. Pierwotnie był jednonawowy, na rzucie prostokąta z prezbiterium równej wysokości i szerokości, zamknięty półkolistą absydą.

W nawie ma sklepienie kolebkowe z lunetami, a w prezbiterium oddzielonym łukiem tęczy) krzyżowe. Ściany podzielone są pilastrami z belkowaniem, na ścianach nawy pełnym, przełamującym się w łukach koszowych nad oknami, a w prezbiterium ograniczonym do gzymsu. Barokowy chór muzyczny wsparty jest na 2 kolumnach.

Cudowny obraz Matki Boskiej Łaskawej

Z pożogi tatarskiej ocalał łaskami słynący obraz Matki Boskiej Łaskawej, stanowiący ozdobę obecnej świątyni, koronowany w 1997 roku. Obraz malowany na płótnie umocowanym na desce, pochodzi przypuszczalnie z I poł. XVI. W późniejszym okresie nadano mu formę ikony. Dopiero podczas konserwacji przeprowadzonej w 1995 roku usunięto przemalowania, przywracając obrazowi pierwotne cechy. Obraz otoczony przez mieszkańców i pielgrzymów szczególną czcią i szacunkiem.

Pasmo Marii Magdaleny

Zwiedzając teren Chmielnika nie można ominąć takich miejsc jak: pasmo Marii Magdaleny (394 –395m). W paśmie tym, tuż nad Chmielnikiem wyróżnia się Kozia Góra (368m).

W zakamarkach Magdalenki leżą przysiółki o nazwach: Wielkopolska, Rzym, Ukraina i Grodzisko. Urocza rzeźba terenu porozdzielane dolinkami licznymi strumieniami, pokryte jarami parowami.. gdzie latem pachną piękne kwiaty i zioła, gdzie jest spokój i cisza.

Okolice te rozsławił przysiółek Rzym. Niegdyś bardzo licznie zamieszkiwany, dziś niestety coraz mniej. Podobno był tu taki zwyczaj wybierania raz do roku miejscowego „papieża”, tu zwanego papiżem.

Infrastruktura

Chmielnik to miejscowość z bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną. Funkcjonuje tutaj kanalizacja i własną biologiczno-chemiczna oczyszczalnię ścieków typu LEMNA.

Wieś jest w całości zgazyfikowana. Wodociąg zasilany z dwóch studni głębinowych 60m znajduje się w części centralnej miejscowości. Planuje się jego rozbudowę i przyłączenie ponad 200 gospodarstw. Pozostała część gminy korzysta z własnych ujęć wody (najczęściej są to studnie kopane). Sołectwo ma bardzo dobre połączenie komunikacyjne z najbliższymi miastami: Rzeszowem, Tyczynem, Łańcutem. Od kilku lat obserwuje się tutaj dynamiczny rozwój mieszkalnictwa jednorodzinnego. Wzrasta liczba przybywających do nas mieszkańców.

Wieś posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć placówek oświatowych:

• 3 szkoły podstawowe
• Gminna Biblioteka Publiczna
• Świetlica socjoterapeutyczna

Funkcjonują tutaj również:

• Oddział Banku Spółdzielczego w Tyczynie
• Rewir Dzielnicowych Komisariatu Policji w Tyczynie
• Poczta
• Apteka
• Gminny Ośrodek Zdrowia
• Dom Pomocy Społecznej
• Ochotnicza Straż Pożarna
• Liczne placówki handlowe, usługowe itp.

Do największych podmiotów gospodarczych w Chmielniku należą:

• „Chmielnik Zdrój” S.A. zajmująca się produkcją i sprzedażą wody mineralnej, dostarczaniem do mieszkań wiejskiego chleba oraz warzyw.
• REWA Sp. z o.o produkująca systemy oddymiające.
• METALFORM z siedzibą w Chmielniku zajmujący się przetwórstwem tworzyw metalowych i sztucznych
• POK-TER ZPHU Tapicerstwo samochodowe - zajmujący się głównie tapicerką samochodową
• ZAKŁAD STOLARSKI - Jerzy Cyrul

W latach 1925 – 1930 Spółka Węglowo-Naftowa „Chmielnik” prowadziła tu wiercenia poszukiwawcze ropy naftowej. Zamiast ropy w odwiercanym szybie znaleziono wodę mineralną – solankę, mającą wysokie wartości lecznicze.