Nad potokiem Chmielnik, wypływającym z hussowskiego lasu, płynącym głębokimi leśnymi parowami, pomiędzy urodzajnymi polami i wiejskimi zagrodami, wpadającym z prawego brzegu do Strugu, w urokliwej pagórkowatej okolicy rozciąga się Błędowa Tyczyńska - wioska należąca do naszej Chmielnickiej gminy.
Rys historyczny
Pierwotnie Błędowa Tyczyńska zajmowała znacznie większy obszar niż obecnie Na jej terenie powstała w późniejszym czasie Wola Rafałowska - XVI w.
Pierwsza wzmianka o Błędowej Tyczyńskiej pochodzi z XVw (1450-1438-data dokumentu jest niepewna). Była ona własnością szlachecką w XV i XVI w. Należała do możnego rodu Pileckich. Kiedy ostatnia z rodu, Anna Pilecka, poślubiła Krzysztofa ze Stangenbergu Kostkę herbu Dąbrowa (ok. 1585 r.), dobra tyczyńskie, do których należała Błędowa Tyczyńska, przeszły w ręce Kostków. Po bezpotomnej śmierci Katarzyny Zofii z rodu Kostków, jej matka testamentem z 6 lipca 1646 r., zapisała dobra tyczyńskie (m. in. Błędowa T. Chmielnik, Wolę Rafałowska) swym krewnym Działyńskim herbu Ogończyk.
Do dóbr tych mieli także pretensje krewni Kostków Braniccy herbu Gryf. W 1670 r. Jan Klemens Branicki, marszałek nadworny, najechał zbrojnie dobra tyczyńskie odbierając je Michałowi Działyńskiemu. Po latach sporów prawnymi posiadaczami tychże ziem stali się Braniccy. Po bezpotomnej śmierci ostatniego z rodu, wdowa po nim - Izabela z Poniatowskich - siostra ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, musiała dokonać dość kłopotliwego podziału majątku. Dla siebie pozostawiła dożywocie na dobrach tyczyńskich.
Z biegiem czasu następowało rozdrobnienie tegoż majątku. W pół. XIX w. wschodnia część dóbr tyczyńskich (m. in. Błędowa Tyczyńska, Chmielnik) przeszła w ręce rodziny Szymanowskich. W 1855 r. właścicielem Błędowej Tyczyńskiej był Maurycy Szymanowski, a następnie Władysław Szymanowski (l886 r.), Jadwiga Szymanowska i Józef Kranz (1890 r), Karol i Adela Wysoccy (1905-1910 r.). Od 1911 r. Błędowa Tyczyńska była własnością Bolesława Jaworskiego, który mieszkał tu jeszcze w 1959 roku.
Od początku swego istnienia Błędowa Tyczyńska należała do parafii rzymsko-katolickiej w Chmielniku. Właściciel Błędowej,- Jan Pilecki, uposażył kościół parafialny w Chmielniku dla obu tych wsi, nadał plebanowi dziesięcinę z ról sołtysów w obydwu wsiach. Warto wspomnieć, iż wzmianki o sołtysie świadczą o tym, że Błędowa Tyczyńska była wsią na prawie niemieckim.
Już przed drugą wojną światową podjęto starania o budowę kościoła w Błędowej. Niestety wybuch wojny spowodował chwilowy zastój. Do myśli tej powrócono jednak tuż po zakończeniu działań wojennych. Pierwotnie kościół miał być budowany na pograniczu Błędowej i Zabratówki, później plany lokalizacji zmieniono.
Dwa lata później poświęcono kamień węgielny. Błędowa stała się samodzielną parafią, wydzieloną z parafii Chmielnik. W 1960 r. poświęcony został kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski i Ś w. Jana Kantego.
Wybudowano wówczas także plebanię.
Już na początku XVI w. wieś była nieźle zagospodarowana - miała 11 łanów, karczmę z browarem i młyn. Ucierpiała jednak podczas najazdów tratarskich oraz wojen szwedzkich (XVI-XVII w.)
Zapewne w I pół. XIX w. w Błędowej wzniesiono dwór. Usytuowany został na wzniesieniu, w otoczeniu sadu, na północ od odcinka z Chmielnika do Zabratówki, przy skrzyżowaniu z drogą polną do Krzywej. Wybudowano go z cegły na kamiennym fundamencie, na planie prostokąta, z drewnianym gankiem od zachodu, zajmującym całą szerokość elewacji. Warto wspomnieć, że taki styl architektoniczny (kamienna podmurówka, plan prostokąta) był typowym dla tejże miejscowości w początkach wieku. Świadczą o tym liczne, dotąd funkcjonujące, budynki mieszkalne. W 1959 r. ówczesny właściciel Błędowej, Bolesław Jaworski, sprzedał dwór Spółdzielni Zdrowia w Rzeszowie z przeznaczeniem na Izbę Chorych. W 1962 r. przeznaczono go rozebrać.
W połowie XIX w. oprócz folwarku była w Błędowej drewniana karczma zwana Skalnicą (od nazwy okolicy) i leśniczówka.
Z biegiem lat wieś rozwijała się. systematycznie przybywało mieszkańców.
W 1950 r. rozpoczęła swą działalność poczta, w latach 60-tych powstała piekarnia, od 1961 r. kursują do Błędowej autobusy PKS, wybudowano Dom Ludowy (1950 r.), założono Kółko Rolnicze. Również w latach 60-tych z funduszu społecznego, przy dużym zaangażowaniu mieszkańców wsi, wzniesiono w Błędowej Ośrodek Zdrowia. W 1976 r. rozpoczęto budowę remizy OSP.
Początku wieku sięga działalność oświatowa w Błędowej. W 1910 r. mieszkańcy wsi zakupili teren pod budowę szkoły za bardzo wysoką wówczas kwotę 800 zł (3/4 morga). Szybko przystąpiono do prac budowlanych. l września 1911 roku w murach szkoły rozpoczęła się nauka (i trwała jeszcze w 1990 r.). W 1978 r. oddano do użytku nowy budynek szkolny. Uroczystego poświęcenia dokonał 6 marca 1995 r. ks. Bp. Edward Białogłowski. Za swego patrona szkoła obrała Św. Jana Kantego. Nadanie imienia odbyło się na sesji Rady Gminy 28 kwietnia 1998 r.
Zabytki
W Błędowej Tyczyńskiej istnieje 11 obiektów objętych ochroną konserwatorską. Są to głównie domkowe, murowane kapliczki przydrożne oraz zagrody, datowane na początek XX w. Przykładem może być Kapliczka p.w. Matki Boskiej – koło domu nr 91
Znajduje się ona we wschodniej części skupiska zabudowy wsi, po zachodniej stronie drogi wojewódzkiej. Powstała w I ćw. XX w. Zbudowano ja na planie kwadratu na niewielkiej skarpie nad drogą. Wewnątrz znajduje się gipsowa figura Matki Boskiej. Jest to kapliczka murowana, typowa dla regionu.
Infrastruktura
Dzisiaj Błędowowa Tyczyńska to wieś gdzie jest:
- pełna gazyfikacja;
- kanalizacja;
- Szkoła Podstawowa im. św. Jana Kantego;
- Oddział Banku Spółdzielczego;
- Poczta;
- Filia Biblioteki Gminnej;
- Ośrodek zdrowia;
- Punkt konsultacyjny do spraw uzależnień i pomocy rodzinie;
- Siedziba Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”;
- Placówki handlowe i usługowe
Wieś Błędowa Tyczyńska, to wieś z czystym klimatem i pięknym terenem.
