Rozwój technologiczny, a w tym łatwy dostęp do Internetu już na trwałe wpisał się w nasze życie. Wszyscy – dzieci, młodzież i dorośli coraz więcej czasu spędzają w sieci. Niesie to za sobą wiele korzyści np. możliwość poszerzania swojej wiedzy, czy załatwiania wielu spraw bez wychodzenia z domu. Jednak ta ciągła dostępność w wirtualnej rzeczywistości sprawia, że przenoszą się tam zjawiska i problemy z realnego świata m.in. przemoc. Dzięki nowym technologiom przemoc przybiera coraz to nowsze formy, które są trudniejsze do zauważenia i ochronienia przed nimi dzieci.
Charakterystyka cyberprzemocy
Cyberprzemoc to przemoc z użyciem urządzeń elektronicznych. To intencjonalne działanie, którego celem jest wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Charakteryzuje ją to, że:
- ma większy zasięg niż przemoc tradycyjna;
- sprawca może być chociażby pozornie anonimowy;
- jest często poza kontrolą dorosłych;
- stwarza duże możliwości nękania – na odległość i o każdej porze;
- trudno ją zatrzymać.
Cyberprzemoc może mieć miejsce w mediach społecznościowych, w komunikatorach lub w grach online, ale także poprzez strony internetowe, blogi, grupy dyskusyjne, serwisy SMS i MMS.
Do cyberprzemocy najczęściej dochodzi pomiędzy rówieśnikami. Zazwyczaj osoby znają tego kogo dręczą z klasy lub szkoły. Często jest to po prostu przeniesienie konfliktów ze środowiska rówieśniczego do sieci i kontunuowanie znęcanie się już w czasie wolnym, poza szkołą. Zdarza się jednak, że agresor jest osobą zupełnie obcą np. spotkaną w grze online.
Formy cyberprzemocy
Cyberprzemoc może przybierać różne formy. Najczęściej pojawia się:
- agresja słowna – można tutaj zaliczyć zachowania takie jak: wyzywanie na czatach internetowych, ośmieszanie w komentarzach, straszenie, itp.;
- publikowanie upokarzających, często przerobionych zdjęć lub filmów;
- zamieszczanie ośmieszających, nawet i wulgarnych komentarzy na profilach innych osób;
- włamanie na konto i podszywanie się pod kogoś – w imieniu tej osoby publikowanie obraźliwych postów i zdjęć lub wysyłanie wiadomości;
- szantażowanie;
- ujawnianie sekretów;
- wykluczanie z grona „znajomych” w Internecie, usuwanie z grup.
Oznaki doświadczania cyberprzemocy
Dzieci i młodzież często nie przyznają się, że doświadczają przemocy w Internecie. Dzieje się tak z kilku powodów np. wstydzą się, boją się zbagatelizowania problemu lub „rozwiązania” poprzez zabranie telefony i ograniczenie dostępu do Internetu, obawiają się zemsty i pogorszenia dotychczasowej sytuacji. Ważne jest zatem by zachować czujność. Zaniepokoić powinno:
- unikanie szkoły – częste wagary, skarżenie się na gorsze samopoczucie;
- ograniczenie kontaktów ze znajomymi;
- wdawanie się w bójki, konflikty;
- zmiany nastroju i zachowania;
- poirytowanie, smutek, złość związane z korzystaniem z telefonu czy komputera;
- wycofanie aktywności w Internecie bądź obsesyjne sprawdzanie smsów, komunikatorów, czy kont na portalach społecznościowych;
- unikanie rozmów na temat aktywności w Internecie.
Reagowanie na cyberprzemoc
Kiedy dowiemy się, że nasze dziecko jest ofiarą cyberprzemocy nie powinniśmy wpadać w panikę. Należy szczerze porozmawiać z dzieckiem o tym co zaszło, o jego uczuciach w związku z tą sytuacją oraz zapewnić go o swojej pomocy. Powinniśmy pomóc dziecku w zabezpieczeniu swoich danych w Internecie oraz dowodów cyberprzemocy np. smsy, wpisy na portalach społecznościowych, zdjęcia. Gdy taka sytuacja występuje można zgłosić naruszenie regulaminu do administratora serwisu. W przypadku, gdy sprawca nękania jest znany można porozmawiać z jego rodzicami, a w przypadku kiedy podejrzewamy, że to ktoś ze szkoły, możemy zgłosić problem wychowawcy czy pedagogowi. W sytuacjach, kiedy nieznany sprawca nie odpuszcza i uważamy że wobec naszego dziecka dopuszczono się przestępstwa lub zagrożone jest jego bezpieczeństwo, warto zgłosić się na policję. Rodzice i nauczyciele mogą uzyskać wsparcie i informacje pod numerem telefonu 800 100 100 w zakresie m.in. przemocy, cyberprzemocy i zagrożeń związanych z nowymi technologiami. Telefon dla rodziców i nauczycieli jest anonimowy oraz bezpłatny, czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 12.00–15.00. Więcej informacji można znaleźć na stronie https://800100100.pl/.
Joanna Knutel – psycholog Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Górnie
Źródła:
• A. Borkowska, „Cyberprzemoc - włącz blokadę na nękanie. Poradnik dla rodziców”, wyd. NASK – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2020.
• J. Lizut (red.), „Zagrożenia cyberprzestrzeni – kompleksowy program dla pracowników służb społecznych”, wyd. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka, Warszawa 2012.
• „Nastolatki 3.0” – wybrane wyniki ogólnopolskiego badania uczniów w szkołach, Instytut Badawczy NASK, Warszawa 2016.
• https://www.niebieskalinia.pl/aktualnosci/aktualnosci/cyberprzemoc-rodzaje-skala-zjawiska-profilaktyka-material-z-cyklu-ekspert-radzi.
